(column in Trouw, woensdag 28 december 2016)

Op Kerstavond las ik A Christmas Carol van Dickens. Voor het eerst, moet ik toegeven. Het is zo’n verhaal dat iedereen wel ongeveer kent, maar wie leest het eigenlijk echt? We kijken eerder naar Scrooged, met die verschrikkelijke Bill Murray en zijn immer onaangedane smoelwerk.

Het sprookje van Dickens is heerlijk moralistisch. Ebenezer Scrooge wordt geschetst als de ultieme vrek, Londen is grauw, mistig en vuil, maar tegenover al die kilheid staat de warme vreugde van het Kerstfeest. Scrooge mag dan rijk zijn, de warmte vind je bij de armen, die hun karige bezittingen hartelijk met elkaar delen.

Proeft u het cynisme dat mijn samenvattinkje corrumpeert? Blijkbaar kan ik een wereldbeeld dat uitblinkt in rechtschapenheid niet serieus overbrengen. Het heeft misschien iets te maken met een van de vreemdste veranderingen die ons land de afgelopen jaren heeft ondergaan: we hebben het goede verworpen. Onder invloed van de Grote, Boze Schreeuwlelijkerds, de ik-zeg-wat-ik-denk-en-ik-doe-wat-ik-zeg-brigade (van wie je zou hopen dat ze inderdaad een keertje zouden denken, en dán pas iets zouden zeggen) is ‘goed’ synoniem geworden aan ‘links’, en daarmee aan ‘fout’.

Wonderlijk, want elke samenleving kent weliswaar slechtheid, maar de slechtheid is vrijwel nooit het streven. Het is de uitzondering.

In Nederland hebben we de moraal omgekeerd. Wie het goede wil doen, is een gutmensch – en ja, dat is een scheldwoord. In Nederland bestaan politici die het belang van de vrijheid om haat te zaaien en te discrimineren verdedigen in de Tweede Kamer. In Nederland schijnen we begrip te moeten hebben voor burgers die kwaad zijn omdat we vluchtelingen een onderduikadres aanbieden. (En de vluchtelingen die mogen blijven, moeten leren wie Anne Frank is, want dat vinden we dan weer wél belangrijk.) De moraal is omgekeerd, het goede is slecht geworden.

En toch werd in Urk op Tweede Kerstdag 106.811 euro ingezameld voor Ethiopië. Ethiopië? Is daar dan iets gaande? Heb ik een tv-actie voor giro 555 gemist? Nee. Blijkbaar is liefdadigheid ook mogelijk zonder kabaal, zonder dat er dj’s in een glazen huis gaan zitten, zonder dat politici hun nagels lakken om in de aanloop naar de verkiezingen hun imago nog wat op te poetsen.

George Michael, die op Eerste Kerstdag overleed, blijkt in het geheim veel aan liefdadigheid te hebben gedaan. Dat roept bewondering op. We kennen onze sterren graag eigenschappen toe die we zelf ontberen, en blijkbaar is de eigenschap die we momenteel ontberen, belangeloze goedgeefsheid. Buiten het oog van de camera’s, zonder selfies te maken.

Behoefte aan zulke verhalen blijkt toch te bestaan, in het land waar goed slecht werd.

Ik blijf een ondertoontje van cynisme bespeuren in mijn woorden. Goedheid vraagt nu eenmaal om spot. Maar zoals Dickens schrijft over de ‘genezen’ Ebenezer Scrooge: ‘Hij was verstandig genoeg om te weten dat er op deze aardbol nooit iets goeds gebeurde waarom sommigen zich in het begin niet ziek lachten’.